Alles uit vakblad Bodem nu digitaal beschikbaar

Bodem is in 34 jaar tijd flink van scope veranderd. Van de aanvankelijk zeer technische en juridische aspecten van het saneren van incidentele bodemverontreinigingen op met name fabrieksterreinen, is het vakblad zich in de loop der decennia verbreed tot een integrale aanpak van duurzaam bodembeheer. De digitalisering van het Bodem-archief werd een tijdreis langs milieuproblemen die vaak opgelost werden voordat collectievormer Korteweg wist dat ze bestonden!

Wat bij Lekkerkerk begon...

Wie Bodem vanaf de eerste editie uit maart 1990 begint te lezen, valt eigenlijk midden in een verhaal dat al decennia eerder begon. Bodemsaneringsdeskundigen schreven vol lof over de Wet Bodembescherming (1987) en andere ontwikkelingen in normen en technieken om eindelijk veel vervuilingen onder onze voeten aan te pakken. Dat was nodig na de ontdekking van grootschalige bodemverontreinigingen bij Lekkerkerk en elders die een ernstig risico voor de volksgezondheid vormden.

Wat daar gebeurd was, valt goed te lezen in de terugblik "Lekkerkerk revisited". Verschillende betrokkenen schrijven hierin over het gifschandaal dat tot enorme ophef leidde begin jaren tachtig, maar tegen de tijd dat Korteweg werd geboren in 1990 al zo goed als opgelost was.

Naast de grote opluchting die er in de jaren negentig te lezen is over het aanpakken van de grootste vervuilingen onder de grond, werden echter ook zorgen geuit. De bestaande wet- en regelgeving zou nog onvoldoende zijn om toekomstige bodemverontreinigingen te voorkomen.

Professionalisering en standaardisering

Waar bodemsanering aanvankelijk ad hoc crisismanagement betrof, werd bodemonderzoek en -sanering steeds meer geprofessionaliseerd en gestandaardiseerd. Om te voorkomen dat men het wiel steeds opnieuw moest uitvinden bij iedere saneringsoperatie, deelden deskundigen en adviseurs hun ervaringen en raad in Bodem met elkaar.

Korteweg merkt een verschuiving van focus op. In plaats van symptoombestrijding (even saneren en dan verder business as usual) was er ook steeds meer behoefte aan een langetermijnaanpak. Dat is ook te merken aan de nieuwe ondertitel van Bodem: van Kwartaalblad over bodemonderzoek, bodembescherming en bodemsanering in 1990 naar Tijdschrift over duurzaam bodembeheer in 1999.

Van oude verontreiniging opruimen naar duurzaam beheren

Bovendien beseften deskundigen steeds meer de noodzaak van een integrale benadering die ook rekening hield met waterbeheer, biodiversiteit en een gezonde leefomgeving. De bodem, de ondergrond, het grondwater en alles wat daarmee samenhangt wordt nu ook bekeken vanuit de perspectieven van de landbouw en veeteelt, natuurbeheer, stedelijke leefbaarheid en klimaatadaptatie.

In de vaste rubriek JongBodem geeft de pen aan... (voorheen JongStrong en Jong SKB) krijgt een student of recent afgestudeerde het woord over de nieuwste inzichten in theorie en praktijk. Zo schreef een nieuwe bodemkundige in 2017: 'Op borrels hoor ik soms van collega’s (lees: mannen met grijze haren) de mooiste verhalen over bodemsaneringen van twintig, dertig jaar geleden. Ze konden in de korte broek en met een pakje shag de ontgravingsput in en ‘saneren maar’. Na afloop ter controle van putwanden even een potje vullen en ruiken of er nog wat zit, terwijl de olie nog uit de wand druipt... Dit zijn mooie cowboyverhalen, maar gelukkig is er veel veranderd. Het verschil tussen de verhalen die ik hoor van vroeger en wat ik nu meemaak, laat zien dat er veel gewonnen is op het gebied van veiligheid.'