Dossier

Groene Agenda: klimaatadaptatie

Klimaatverandering zal naar verwachting leiden tot meer hittegolven, droge zomers of extreme weersomstandigheden. In stedelijk gebied zullen die gevolgen sterker merkbaar zijn. Zo kan het onaangenaam heet worden doordat de stad meer warmte opneemt en minder snel kwijt raakt dan de omgeving. Ook wordt er in de stad meer warmte gecreëerd, door bijvoorbeeld verkeer. Daarnaast zorgt een toename van hevige regenval voor problemen met waterafvoer en riolering. Vergroening van de stad kan een manier zijn om de hitte te beperken en zorgen voor wateropvang bij piekbuien. Denk bijvoorbeeld aan stadsparken en daktuinen.

Bron foto: Pexels (Pixabay License)

In de stad was het altijd al warmer dan er buiten en door de verandering van het klimaat nemen de extremen verder toe. Met name in warme perioden kan dit leiden tot negatieve effecten op gezondheid en welbevinden van bewoners. Klimaatadaptatie van de stad wordt daarom steeds meer noodzakelijk. De groene infrastructuur van de stad kan een belangrijke rol spelen in het tegen gaan van de opwarming van de stad en het vergroten van het thermisch comfort van de inwoners.

Het planten van bomen, vaste planten, bloembollen en andere vormen van groen als maatregel voor het verbeteren van het leefklimaat in de stad heeft als bijkomend voordeel dat het ook veel baten op andere terreinen oplevert zoals o.a. een betere waterhuishouding, ondersteuning van de biodiversiteit en verbetering van de luchtkwaliteit, en daarnaast ook positieve effecten heeft op gezondheid en welzijn, en een sociale ontmoetingsruimte creëert en ruimte voor beweging biedt. Deze publicaties geven een overzicht van de baten van groen voor het klimaat (temperatuur) in de stad en de mechanismen daarachter.

Aanbevelingen

Het groen in de stad kan sterk bijdragen aan het beperken van de opwarming van de stad en aan het vergroten van het thermisch comfort van de inwoners. Van alle soorten groen zijn bomen door hun grote volume en bladmassa het meest effectief. Het planten van bomen en de aanleg van groen als maatregel voor het verbeteren van het leefklimaat in de stad heeft ook baten op andere terreinen zoals verbetering van de luchtkwaliteit, ondersteuning van de biodiversiteit en de beperking van wateroverlast; en meer algemeen op de gezondheid en het welzijn van de bewoners.

Meer bronnen over temperatuurstijging in stedelijke gebieden

Voldoende en goed functionerend groen is essentieel voor de leefbaarheid in de stad. Indien op de juiste manier aangelegd en onderhouden, kan het een belangrijke bijdrage leveren aan de waterhuishouding in het stedelijk gebied en daarmee aan de klimaat-bestendigheid van de stad. Daarnaast levert groen in de stad baten op veel andere terreinen zoals beperking van de opwarming in de stad, ondersteunen van de biodiversiteit, verbeteren van de luchtkwaliteit, en meer algemeen de gezondheid en het welzijn van de bewoners

De klimaatscenario’s van het KNMI voorspellen voor de nabije toekomst naast stijgende temperaturen en langere droogteperiodes vooral ook een toename van piekneerslagen, zowel wat betreft frequentie als intensiteit daarvan. Deze publicaties geven een overzicht van de baten van het groen in de stad op het gebied van de waterhuishouding en de mechanismen daarachter.

Aanbevelingen

Bomen en andere vormen van groen kunnen de waterhuishouding in de stad sterk verbeteren; een doelgerichte aanleg en beheer beperkt de af te voeren hoeveelheid water bij piekneerslagen en draagt zo bij aan het voorkomen van wateroverlast. Het groen draagt bij aan de infiltratie van regenwater in de bodem en verbetert de kwaliteit van het afstromende water. Om deze effecten optimaal te benutten moet er met de volgende algemene aspecten rekening worden gehouden:

Om een hoog niveau van de gewenste baten te realiseren is een gezonde groei en lange levensduur van groot belang; de baten nemen exponentieel toe met het ouder worden van de bomen.
Daarom is het essentieel om uit te gaan van het principe “ de juiste boom op de juiste plaats”, d.w.z. het gebruiken van bomen (en andere planten) die enerzijds geschikt zijn voor de betreffende standplaats in de stad en anderzijds geschikt voor het realiseren van de gewenste baten.
Zorg daarnaast voor een zo groot mogelijke diversiteit aan soorten; dit spreidt de risico’s van ziekten en plagen en ondersteunt de biodiversiteit in de stad.

Meer bronnen over waterhuishouding in stedelijke gebieden

Alle groen draagt bij aan het wegvangen van verontreinigingen in de lucht. Het effect hiervan op de lokale concentraties is echter beperkt waardoor aanleg van groen in de stad niet de oplossing is voor lokale luchtkwaliteit problemen. Wel kan groen gebruikt worden om kwetsbare gebieden af te schermen van emissiebronnen en draagt het totale groen in de stad bij aan de verbetering van de luchtkwaliteit op regionaal niveau. Daarom en vanwege de baten van groen op veel andere terreinen zoals beperking van de opwarming in de stad, verbeteren van de waterhuishouding en ondersteunen van de biodiversiteit, en daarnaast meer algemeen de gezondheid en het welzijn van de bewoners, is een zo hoog mogelijk percentage groen in de stad gewenst.

Experimenteel onderzoek naar de effecten van groen op de luchtkwaliteit is zeer complex doordat de luchtkwaliteit afhankelijk is van zeer veel verschillende factoren. Daardoor is de meeste beschikbare informatie afkomstig van modelberekeningen en simulaties en is het vaak niet mogelijk om uitkomsten te generaliseren.

Aanbevelingen

De meest duurzame oplossing tegen luchtvervuiling is het voorkomen van emissies bij de bron. Waar dat niet lukt is het belangrijk om de blootstelling van mensen aan de luchtverontreiniging zoveel mogelijk te beperken. Groen kan daarbij op drie manieren een rol spelen: 1. Door het beïnvloeden van luchtstromen en luchtuitwisseling; 2. door het afschermen van kwetsbare gebieden (scholen, gezondheidsinstellingen, woonwijken) van nabijgelegen bronnen en 3. door het wegfilteren van een deel van vervuilende stoffen uit de lucht. Op stadsniveau is het verder essentieel dat er luchtuitwisseling met de omgeving mogelijk is zodat verontreinigde lucht kan worden afgevoerd en schonere lucht de stad in kan stromen.

Meer bronnen over het effect van vergroening op de luchtkwaliteit in stedelijke gebieden

Het groen in de stad is tegelijk deel van en ondersteuning van de biodiversiteit in de stad. Door de bevolkingsgroei, intensivering van de landbouw en toenemende verstedelijking neemt wereldwijd de biodiversiteit af. Het groen in de stad kan een toevluchtsoord vormen voor een deel van die biodiversiteit. Daarnaast is biodiversiteit de basis voor de vele baten (ecosysteemdiensten) van het groen op het gebied van het klimaat in de stad, de luchtkwaliteit en de waterhuishouding. Daarmee heeft een rijke biodiversiteit ook een positief effect op het leven en welzijn van de bewoners van de stad.

Waarom is biodiversiteit in de stad belangrijk

De stad is door de aanwezigheid van stressfactoren zoals luchtvervuiling, verkeersoverlast, temperatuur extremen, beperkte ruimte, etc. in veel opzichten een ongunstige leefomgeving. Het groen in de stad, met name in de vorm van grotere groene gebieden, kan deze negatieve invloeden beperken. De baten van het groen op het gebied van luchtkwaliteit, klimaat en waterhuishouding, zogenaamde regulerende ecosysteemdiensten, verbeteren het leefklimaat in de stad en hebben een positief effect op gezondheid en welzijn van de bewoners Tzoulas 2007. Daarbij bevordert een toename van biodiversiteit de productie van deze ecosysteemdiensten en draagt versterking van de biodiversiteit in een stad sterk bij aan het welbevinden van de bewoners.

Meer bronnen over biodiverse vergroening

Helaas, uw cookie-instellingen zijn zodanig dat deze video niet getoond kan worden. Vink marketing aan in uw cookie-instellingen en ververs deze pagina om de video te tonen.

Steden worden warmer en warmer

Nieuwsuur

Helaas, uw cookie-instellingen zijn zodanig dat deze video niet getoond kan worden. Vink marketing aan in uw cookie-instellingen en ververs deze pagina om de video te tonen.

In steden is het veel warmer dan op het platteland

WeerNL TalpaNetwork

Helaas, uw cookie-instellingen zijn zodanig dat deze video niet getoond kan worden. Vink marketing aan in uw cookie-instellingen en ververs deze pagina om de video te tonen.

Rotterdam the Green City

Wageningen University & Research

Helaas, uw cookie-instellingen zijn zodanig dat deze video niet getoond kan worden. Vink marketing aan in uw cookie-instellingen en ververs deze pagina om de video te tonen.